ترجمه یک ابزار مهم برای ارتباط میان یک جامعه با جامعه‌ی دیگر به شمار می‌رود. این نوشته به شناخت ترجمه و انواع ترجمه و نیز مشکلات و دشواری‌های آن می‌پردازد.

ترجمه چیست؟

تعریف ترجمه از نظر لغوی: کلمه «ترجمه» در عربی بر وزن «فَعلَلة»  است. اصل آن از فعل «تَرجَمَ» بر وزن «فَعلَلَ» و جمع آن «تراجم» است. این کلمه در زبان عربی بیش از یک معنی دارد، از جمله به معنای آشکار و روشن کردن است. گاهی نیز به معنای شناخت و آشنایی با زندگی‌نامه شخص و همچنین به معنای روند تبدیل کلمات به افعال است.

تعریف ترجمه از نظر اصطلاحی: ترجمه یکی از فعالیت‌های بشری از زمان‌های بسیار قدیم است و هدف آن تفسیر، شرح و انتقال معانی موجود در یک متن و تبدیل آنها از یک زبان (زبان مبدا) به زبان دیگر (زبان مقصد) است.

الگوی ترجمه در گذشته به طور خودکار یا به صورت غریزی انجام می‌شد. انسان یک موجود ذاتا اجتماعی است. هنگامی که به منطقه یا کشور دیگری سفر می‌کند، باید به زبان آن منطقه یا کشور آشنا باشد تا بتواند با هر هدفی از جمله تجارت، داد و ستد یا خرید کالا و … با آنها صحبت کرده و ارتباط برقرار کند. به همین خاطر نباید از اهمیت ترجمه با توجه به نیازهای اجتماعی و همزیستی غافل شویم.

در جهان امروزی ترجمه در مقیاس گسترده‌تری به کار می‌رود. دلیل این امر، کثرت و تعدد ابزارهای ارتباطی بین کشورها و جوامع است. از این‌رو، اهمیت ترجمه بیش از پیش نمایان شده است.

انواع ترجمه

دسته‌بندی‌های بسیاری برای ترجمه وجود دارد که در زمینه‌های گوناگونی مورد بحث قرار می‌گیرد. اما به طور کلی انواع ترجمه از نظر موضوع متن عبارتند از:

ترجمه ادبی، ترجمه مذهبی، ترجمه علمی، ترجمه اقتصادی، ترجمه حقوقی و ترجمه رسانه‌ای.

– ترجمه ادبی

ترجمه ادبی در مقایسه با سایر انواع ترجمه بسیار دشوارتر است. به این دلیل که مترجم علاوه بر انتقال معانی، باید حالات عاطفی و احساسات نویسنده اصلی در متن را نیز در ترجمه خود پیاده کند.

ترجمه ادبی مربوط به انتقال متون ادبی مانند داستان، رمان، نمایشنامه، شعر و نثر از یک زبان به زبان دیگر است. این نوع ترجمه نیاز به دانش گسترده و جامع ادبی متخصصان در این زمینه دارد.

متون ادبی دارای ویژگی‌های زیبایی‌شناختی، بیانی، استعاره‌ها و کنایه‌هایی است. به همین منظور مترجم باید قبل از ترجمه، تصاویر و مضامین زیبایی‌شناختی موجود در متن را مطالعه و بررسی کند. معنای در نظر گرفته شده از آنها را درک کند، سپس آنها را ترجمه و منتقل کند.

– ترجمه مذهبی

ترجمه مذهبی یکی از انواع ترجمه است که از اهمیت بالایی برخوردار است. این نوع ترجمه روش مهمی برای گسترش آموزه‌ها و قوانین خاص یک دین برای مخاطبین آن در سایر مناطق است.

از آنجا که متون مذهبی سنگ بنای ظهور ادیان مختلف و تعیین سنت‌ها و قوانین آنها است. همچنین چونکه پیروان ادیان مختلف این متون را مقدس می‌دانند و برای شناخت دین خود به آنها تکیه می‌کنند. لازم است که این نوع ترجمه بسیار مورد توجه قرار بگیرد.

همچنین متون مذهبی بیانگر منبع هدایت معنوی است که اگر به خوبی ترجمه نشود، باعث سوء تفاهم و سوء تعبیر از ادیان می‌شود.

ترجمه مذهبی یک نوع ترجمه بسیار حساس است که به دقت، تجربه، دانش و شناخت بسیاری نیاز دارد. هنگام ترجمه متون دینی، درک متن اصلی برای مترجمان ضروری است تا  آن را دقیق و صادقانه به زبان مقصد منتقل کنند.

– ترجمه علمی

ترجمه علمی یا ترجمه تخصصی یکی از انواع مهم ترجمه است. ترجمه علمی نیاز به عناصری دارد که با سایر ترجمه‌ها متفاوت است. چرا که نیازمند آشنایی با اصطلاحات علمی و یافتن معادل‌ها و جایگزین‌های مناسب برای آنها در زبان مقصد به ویژه با توجه به ظهور اصطلاحات جدید در هر دوره دارد.

ترجمه علمی ترجمه‌ای است که مترجم از طریق آن متون علمی را از یک زبان به زبان دیگر ترجمه می‌کند، تا تحقیقات علمی را به آن زبان منتقل کند و با تمدن و تحولات نوین عصر همگام باشد.

در این نوع ترجمه، مترجم باید به دقت، صداقت و عینیت پایبند باشد. باید بی‌طرف باشد و هیچ اطلاعاتی را حذف یا اضافه نکند.

ترجمه علمی مستلزم آن است که محقق از تحقیقات علمی که انجام می دهد آگاهی کامل داشته باشد تا بتواند تحقیق را با تمام جزئیات آن درک کند. روشن است که وی قادر نیست که اطلاعات و اصطلاحات علمی را بدون درک آنها ترجمه کند.

مترجم باید دارای مدرک علمی یا تخصص در زمینه موردنظر باشد، تا به چندوچون آن رشته آشنا باشد. بدین ترتیب می‌تواند معنایی موردنظر نویسنده در تحقیقات علمی‌اش را درک کرده و اقدام به انتقال آنها نماید.

– ترجمه اقتصادی

امروزه معاملات و روابط تجاری میان کشورها – به شکل مستقیم یا از طریق شرکت‌های چندملیتی و یا بورس‌های جهانی و …- در حال گسترش است. بنابراین ترجمه اقتصادی یا ترجمه مالی به منظور دستیابی به تعادل با توجه به منافع مشترک تجاری در کشورهای مختلف گسترش یافته است.

مفهوم ترجمه اقتصادی بیانگر ترجمه‌هایی در حوزه اقتصاد، پول و دارایی و تجارت است. بدون شک که این نوع ترجمه نقش مهمی در زندگی افراد، جوامع و کشورها دارد، زیرا اقتصاد سنگ بنای توسعه کشورها و جوامع است.

این نوع ترجمه علاوه بر عقد معاملات اقتصادی و مالی، روزانه در جهان در بانک‌ها، بازار سهام و بورس بین‌المللی و مراکز مالی و بازرگانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تجار و بازرگانان به ویژه در زمینه واردات و صادرات نیاز به ترجمه اقتصادی دارند. این نوع ترجمه نقش مهم و اساسی در موفقیت در معاملات اقتصادی، مالی و تجاری دارد.

– ترجمه حقوقی

ترجمه حقوقی جایگاه ویژه‌ای در جوامع کشورهای مختلف دارد و نیاز به آن روز به روز در حال افزایش است. به دلیل تعامل و ارتباط بین زبان‌های مختلف، شناخت قوانین، قراردادها و مسائل حقوقی شهروندان و جوامع کشورها ضروری است.

در این نوع ترجمه، متون حقوقی از یک زبان به زبان دیگر منتقل می‌شود. روند ترجمه تنها محدود به انتقال متن از یک زبان به زبان دیگر نیست، بلکه بسیار فراتر از این است. از این‌رو، مترجم متون حقوقی باید دانش گسترده‌ای از مفاهیم حقوقی داشته باشد. بنابرین دانش تخصصی حقوقی یک ستون اساسی در چارچوب فرآیند این نوع ترجمه است و نیاز به سال‌ها مطالعه دارد.

مترجمان حقوقی هنگام برخورد با هر پروژه حقوقی با چالش‌های جدی روبرو می شوند. در برخورد با متون حقوقی جای هیچ اشتباهی وجود ندارد؛ زیرا وقوع هرگونه اشتباه، هر چقدر هم که کوچک باشد، اثرات و خسارات بسیار جدی بر جای می‌گذارد.

– ترجمه رسانه‌ای

امروزه ترجمه رسانه‌ای با توجه به گسترش رسانه‌های مختلف سنتی مثل روزنامه‌ها و مجلات یا الکترونیکی از جمله اینترنتی و سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها و همچنین کانال‌های ماهواره‌ای یکی از انواع ترجمه موردنیاز عصر تکنولوژی است. امروزه اخبار بین کشورهای مختلف بسیار سریع منتقل می‌شود و استقبال از ترجمه رسانه‌ای در حال حاضر افزایش یافته است.

مفهوم ترجمه رسانه‌ای در انتقال حوادث و اخبار به افکار عمومی جهان نمود یافته است. ترجمه رسانه‌ای به تهیه کلیه مطالب رسانه‌ای و ترجمه تخصصی آنها از زبان اصلی به زبان مقصد می‌پردازد.

همانطور که رسانه‌ای الکترونیکی و بسترهای خبری دیجیتال در انتشار اخبار نقش ویژه‌ای دارند، ترجمه رسانه‌ای نیز به همان میزان در انتشار حقیقی این اخبار کمک می‌کند.

مشکلات و دشواری‌های ترجمه

مشکلات ترجمه یک متن، جنبه‌های زیادی دارد. دشواری‌های ترجمه را می‌توان در این چند نکته خلاصه کرد:

• نبود معنای یکسان برای کلمه ترجمه شده جزو اولین مشکلات و دشواری‌های ترجمه به شمار می‌رود. بنابراین مترجم باید نزدیکترین معانی به زبان مقصد را تا آنجا که ممکن است، انتخاب کند.
• از دیگر دشواری‌ها، دستور زبان و قواعد نحوی زبان مبدا و مقصد است؛ زیرا قواعد زبان‌ها با هم تفاوت دارند. مثلا در زبان عربی اغلب با فعل شروع می‌شود، سپس فاعل و مفعول، سپس توصیف یا قید می‌آید. برخلاف زبان انگلیسی که با فاعل شروع می‌شود، سپس فعل می‌آید. مترجم باید به قواعد دستوری زبان مبدأ و مقصد به خوبی آشنا باشد.
• از دیگر مشکلات ترجمه، فرهنگ زبان مبدا و مقصد است. مترجم باید فرهنگ زبان‌های مبدأ و مقصد را بشناسد. این امر نقش مهمی در ترجمه با کیفیت متن موردنظر با توجه به محتوای متن اصلی دارد.
• دوره زمانی که متن اصلی در آن دوره نوشته شده نیز بر روند ترجمه تأثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، کلمات و اصطلاحات در هر دوره زمانی نسبت به دوره جدیدتر ممکن است دچار تغییراتی شده باشد. از این‌رو، در ترجمه باید به این مسأله نیز توجه شود. این مورد نیز یکی از دشواری‌های ترجمه به شمار می‌رود.

در این مقاله به تعریف ترجمه، انواع ترجمه و مشکلات آن پرداختیم. امیدواریم که این مقاله برای شما مفید باشد و از آن بهترین استفاده را داشته باشید.

– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –

مجموعه ترجمای در زمینه انواع ترجمه ادبی، ترجمه مذهبی، ترجمه علمی، ترجمه اقتصادی، ترجمه حقوقی و ترجمه رسانه‌ای خدمات ارائه می‌دهد. برای ثبت سفارش ترجمه از اینجا اقدام نمایید. همچنین اگر شما در هر یک از انواع ترجمه مذکور دارای مهارت هستید، می‌توانید به عنوان مترجم با ما همکاری داشته باشید.

شما هم می‌­توانید تجربیات و دیدگاه‌های خود را در رابطه با این موضوع با ما به اشتراک بگذارید.